De media en ‘het publiek’ focussen teveel op de mens Lance. Binnen de ontstane persoonlijkheidscultus krijgt Armstrong als individu een ondraaglijke en immorele verantwoordelijkheid voor zijn eigen lot toebedeeld.
Voor sommigen blijft Armstrong een held, ongeacht zijn vermeende dopinggebruik, zijn vermeende list en bedrog. ‘Hij wist kanker te verslaan. En toen versloeg hij iets nog vervelenders: de Fransen,’ aldus Stephen Colbert, presentator van de tv-show The Colbert Report.[1]
Daarmee is de heldencultus van Armstrong begonnen: Lance was sterker dan kanker. Een dubieuze bewering. Hoewel Amstrong vast mentaal tegen de ziekte heeft gevochten en daarna met een Spartaans doorzettingsvermogen aan zijn herstel heeft gewerkt, is de mens te kwetsbaar om zelf een dergelijke dodelijke, willekeurige ziekte te overwinnen. Volgens mij is de ellende van kanker nu juist dat de mens bar weinig in te brengen heeft – de één sterft, de ander overleeft. Het idee dat Armstrong de kanker zelf heeft overwonnen, impliceert dat degenen die wel aan kanker zijn gestorven, dit aan zichzelf te wijten hebben.
Amstrong overwon de kanker niet, de kanker was niet sterk genoeg om Armstrong eronder te krijgen.
Er wordt vaak beweerd dat Armstrong zijn winnaarsmentaliteit te danken heeft aan zijn overwinning op kanker. Het is volgens mij andersom: Lance besefte tijdens zijn ziekte hoe weinig hij zijn lot in eigen hand had en als reactie daarop is hij verworden tot de totale controlfreak die wil winnen ten koste van alles, zichzelf incluis.
Het hosanna van de commentaren van destijds kan ik me nog goed voor de geest halen. Armstrong leverde telkens maar weer die ene ‘boven’- of ‘on’menselijke prestatie – hiermee werd juist de suprematie van hem als individu, als bijzonder mens bevestigd. Voor het publiek en de media was het de bovenmenselijke mens Lance die zeven keer de Tour won. Dit terwijl Armstrongs ploeg, de U.S. Postal Service, hem volledig ten dienste was, over de beste financiële middelen beschikte en de beste medische kennis en dope gebruikte die er op wielergebied te vinden was. Zonder die gezamenlijke randvoorwaarden was het Lance zelf nooit gelukt.
Evenmin als Armstrong zichzelf eigenbenig naar de top heeft gereden, is hij er eigenbenig weer vanaf gevallen. De media en het publiek verketteren nu zijn ‘wangedrag’, zijn ‘slechte invloed op jongeren’, zijn list en bedrog. Dit terwijl een groot deel van de (Amerikaanse) professionele topsport – niet alleen wielrennen, maar ook honkbal en American football – vergeven was en is van doping. Armstrong is onderdeel van een cultuur waarin winnen boven alles gaat – de ziekte van de huidige topsport.
Oprah heeft gelekt dat Armstrong tijdens ‘het grootste interview dat ze ooit heeft gedaan’ heeft bekend, maar niet op een manier waarop ze gedacht, lees: gehoopt, had. Het publiek hoopt opnieuw op de mens Lance, maar krijgt waarschijnlijk diens advocaat Armstrong. En terecht. Elk mens zal zichzelf een advocaat wensen die hem tegen zijn beulen in bescherming neemt. Door zich te verdedigen geeft Armstrong niet ‘de schuld aan anderen’, wat je vaak hoort, maar relativeert hij het belang van hem als individu.
Waarschijnlijk speelt Armstrong vannacht niet volledig open kaart en legt hij geen volledige bekentenis af. Dit zal er toe bijdragen dat velen de mens Lance niet volledig zullen vergeven.
Wat heeft de mens aan vergeving als deze niet onvoorwaardelijk is?